Przemysł, aby pozostać konkurencyjnym, musi stale się rozwijać i dostosowywać do realiów rynkowych, ale trzeba pamiętać, że te również podlegają stałym zmianom. Dlatego właśnie automatyzacja i robotyzacja to najważniejsze trendy w procesach produkcyjnych w ostatnich latach. Są one bowiem w stanie sprawić, że przemysł jest elastyczny i lepiej odpowiada na faktyczne zapotrzebowania docelowych odbiorców. Wszystko wskazuje więc na to, że postęp w zakresie robotyzacji i automatyzacji produkcji przemysłowej wciąż będzie widoczny w kolejnych latach. Polska pod tym kątem jest uważana za rynek zróżnicowany, o dużej perspektywie rozwoju i dynamice wzrostu. Jednocześnie w raportach międzynarodowych podkreśla się większą niż wcześniej otwartość na nowe rozwiązania.

Automatyzacja a robotyzacja produkcji przemysłowej

Oba pojęcia są do siebie bardzo podobne, ale mimo to nie pozostają ze sobą tożsame. Kiedy poruszamy temat automatyzacji procesów produkcji, mowa jest o wykorzystaniu nowoczesnej technologii oraz maszyn do wykonywania działań przy ograniczonej ingerencji człowieka, wspomagając go tym samym w realizacji zadań. Obejmuje więc ona także specjalistyczne oprogramowanie. Natomiast robotyzacja procesu produkcji to w największym uproszczeniu wykorzystanie do pracy robotów, które są w stanie funkcjonować w pełni autonomicznie. Tutaj oprogramowanie również odgrywa istotną rolę, ale w tym przypadku rola człowieka jest ograniczona do absolutnego minimum. Stopień złożoności zadań jest przy tym większy.

Zastosowanie robotyzacji oraz automatyzacji procesów produkcji

Najbardziej zrobotyzowaną branżą pozostaje cały czas motoryzacja. Obecnie najwyższy stopień wzrostu robotyzacji procesu produkcji zaobserwować można jednak w elektronice. Nowoczesne technologie odgrywają istotną rolę także w branży chemicznej i tworzyw sztucznych, która obejmuje również farmację oraz kosmetyki. Robotyzacja jest coraz ważniejsza dla przemysłu spożywczego, metalowego, maszynowego, jak i szeroko rozumianej logistyki. Trend wkracza także w przetwórstwo drewna oraz produkcję mebli. Zarówno w Polsce, jak i na świecie większość robotów realizuje powtarzalne zadania związane z handlingiem, czyli przenoszeniem, obsługą produktów i ich przekładaniem. Kolejne czynności, do jakich są one najczęściej wykorzystywane, to prace spawalnicze oraz montażowe. Roboty używane są również do pakowania, paletyzacji czy transportu wewnętrznego.

Automatyzacja i robotyzacja produkcji przemysłowej na świecie

Liczba sprzedawanych na świecie robotów przemysłowych stale rośnie. Dotyczy to także automatyki. Największym rynkiem dla robotów przemysłowych pozostaje Azja, a prym wiodą tu szczególnie Chiny. Jeżeli natomiast chodzi o gęstość robotyzacji, czyli liczbę robotów w stosunku do liczby pracowników, liderem jest Korea Południowa. W czołówce pod kątem robotyzacji procesu produkcji znajdują się także Singapur, Hongkong, Tajwan oraz Japonia. Dysproporcje w porównaniu z resztą świata są bardzo duże i nie będą łatwe do nadrobienia. W Europie najlepiej radzą sobie Niemcy, a więc kraj, który de facto ogłosił ideę Rewolucji Przemysłowej 4.0. Poza tym na świecie na uwagę zasługują jeszcze Stany Zjednoczone. Natomiast w Ameryce Południowej liderem robotyzacji pozostaje Brazylia. Polska na takim tle wypada blado, chociaż trzeba przyznać, że notuje ona stały postęp. Mimo to wciąż ustępujemy w tym zakresie Czechom, Słowacji czy Węgrom.

Bariery w rozwoju robotyzacji i automatyzacji w Polsce

Istnieje wiele czynników, które hamują rozwój robotyzacji oraz automatyzacji w Polsce. Koszty wdrożenia nowych rozwiązań są wysokie. Do najważniejszych barier należy więc na pewno zaliczyć niepewną sytuację gospodarczą oraz rynkową, a także mentalność polskich przedsiębiorców, którzy obawiają się zmiany w modelu produkcji czy wdrażania nowoczesnych technologii. Stoi za tym również brak wiedzy oraz w pełni wiarygodnych analiz z rynku dotyczących korzyści z zastosowania nowych rozwiązań. Wynika to m.in. z niskiego stopnia zrzeszenia branży. Robotyzację procesu produkcji w Polsce hamują też stosunkowo niskie koszty pracy oraz wciąż dosyć duża dostępność siły roboczej. Za barierę należy uznać również brak dużej polskiej firmy, która produkowałaby roboty. Na terenie naszego kraju zajmują się one przede wszystkim integracją rozwiązań pochodzących z zewnątrz.

Ulga na robotyzację szansą dla polskich firm

Praktyka pokazuje, że w krajach o największym stopniu robotyzacji istotne było wsparcie systemowe proponowane przez tamtejsze rządy. Wnioski z tego faktu zostały wyciągnięte również w Polsce. W 2022 r. wprowadzono ulgę podatkową dla firm, które usprawniają swoją produkcję dzięki robotyzacji. Ma ona obowiązywać do końca 2026 r. choć poniesione koszty będą rozliczane nawet do 2032 r. W praktyce ulga na robotyzację daje możliwość dodatkowego odliczenia od podstawy opodatkowania 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych na inwestycje w tym zakresie w danym roku kalendarzowym. To dobry kierunek. Dzięki uldze na robotyzację dla przedsiębiorców modernizacja finalnie będzie tańsza. Tym bardziej, że przepisy obejmują m.in. również leasing robotów czy koszty szkoleń z obsługi nowoczesnych urządzeń. Firmy mogą skorzystać również z dofinansowań ze środków funduszy unijnych. Dzięki temu zainteresowanie robotyzacją procesu produkcji cieszy się większym zainteresowaniem. Wiele firm zaczęło rozważać ten kierunek zmian.

Perspektywy zmian i podsumowanie

Korzyści wynikające z automatyzacji oraz robotyzacji przemysłu są niepodważalne. To przede wszystkim zwiększenie efektywności i poprawa bezpieczeństwa. Coraz częściej jednak automatyzacja i robotyzacja produkcji przemysłowej stanowi o utrzymaniu konkurencyjności danej firmy produkcyjnej na rynku. Należy więc się spodziewać, że trend w Polsce i na świecie się utrzyma. Zwłaszcza w obliczu postępujących zmian demograficznych, które ograniczą liczbę dostępnych na rynku wykwalifikowanych pracowników, a w konsekwencji podniosą koszty pracy. Roboty z kolei relatywnie staną się tańszym rozwiązaniem. Przy tym podniosą też jakość. Obecnie obserwuje się przede wszystkim zwiększoną sprzedaż tzw. cobotów, czyli robotów współpracujących. Ich zastosowanie rośnie w wielu branżach, więc można spodziewać się dalszych wzrostów sprzedaży. Wpływ na to mają m.in. niższa cena, prostszy montaż oraz łatwiejsze programowanie pracy niż w przypadku typowych robotów przemysłowych. Coraz częściej do fabryk wdrażane będą też rozwiązania oparte o sztuczną inteligencję oraz uczenie maszynowe. Zadania zlecane robotom staną się przy tym bardziej skomplikowane i wymagające jeszcze większej precyzji.