Zapewnienie bezpieczeństwa w pracy to podstawa. Istotne jest przestrzeganie odpowiednich standardów. Zarówno po to, by chronić pracowników, jak i wykorzystywany sprzęt. Jednym z najpopularniejszych układów, służących zabezpieczaniu maszyn m.in. w trakcie przeprowadzanych remontów bądź konserwacji, jest system lockout/tagout. Układ ten znajduje zastosowanie w wielu nowoczesnych zakładach pracy, halach przemysłowych czy też na placach budowy. To jednak więcej niż tylko zapewnienie bezpieczeństwa – system ten przyczynia się bowiem także do zwiększenia wydajności pracy oraz redukcji związanych z nią kosztów.

Czym tak właściwie jest układ lockout/tagout?

System ten najłatwiej określić jako procedurę bezpieczeństwa, która sprawia, że na czas konserwacji sprzętu pracownicy są zobowiązani odłączyć naprawianą maszynę od wszystkich źródeł energii. Proces ten zwiększa bezpieczeństwo w trakcie wykonywanych przez nich prac. Ponadto istotnym punktem układu jest też odpowiednie określenie procedur działania oraz zastosowanie elementów blokujących, takich jak kłódki, blokady zaworu czy zamki. Kluczowe jest także oznaczenie informujące o tym, że dana maszyna lub urządzenie jest konserwowane, a co za tym idzie – nie może zostać przywrócone do eksploatacji przed zakończeniem napraw. Informowanie o celu zablokowania sprzętu stanowi jedną z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych metod prewencji wypadków w miejscu pracy.

Podstawa, czyli określenie zasad

Choć opisywany system jest uniwersalny i znajduje zastosowanie w wielu miejscach pracy na całym świecie, tak należy dopasować go do konkretnych przypadków. Procedury obowiązujące pracowników będą więc różnić się w zależności od typu obsługiwanego sprzętu, a także charakteru wykonywanej pracy. Inne zasady bezpieczeństwa powinny obowiązywać osoby pracujące np. w przemyśle chemicznym, a inne w metalurgicznym. Opracowanie oraz udokumentowanie reguł kontroli dostarczanej do maszyn energii to pierwszy krok do stworzenia systemu lockout/tagout. Całość musi być przejrzyście wyjaśniona w dostępnym dla wszystkich pracowników dokumencie. Ponadto pracownicy powinni zostać kompleksowo przeszkoleni tak z zakresu znajomości zawartych w statusie informacji, jak i z praktycznych aspektów korzystania z systemu.

Jak powinien wyglądać dokument określający zasady korzystania z systemu lockout/tagout?

Przy jego tworzeniu należy uwzględnić specyfikę danego zakładu, a także międzynarodowe normy, obowiązujące przepisy prawa pracy oraz regulacje branżowe. Co więcej, dokument ten powinno się regularnie aktualizować, by zachować pewność, że zawarte w nim punkty są dopasowane do obecnie wykorzystywanych urządzeń. Do współpracy nad tego typu „statutem” warto zmobilizować przedstawicieli wszystkich szczebli organizacyjnych. Istotne jest także określenie procedur blokowania poszczególnych maszyn bądź urządzeń. Należy opisać każdy krok procesu wyłączania, blokowania, odcinania oraz zabezpieczania sprzętu. Co więcej, ważne jest również określenie procedury zakładania, testowania oraz usuwania elementów tworzących blokadę.

Lockout, czyli „odłączenie napięcia”

Kolejnym, niezwykle istotnym dla zaimplementowania systemu krokiem, jest zidentyfikowanie punktów izolacji energii maszyn poddawanych naprawie. Następnie należy oznaczyć je także odpowiednimi etykietami lub przywieszkami. Odcinana od sprzętu energia obejmuje nie tylko elektryczność, ale też, chociażby energię mechaniczną, pneumatyczną, hydrauliczną, termiczną czy grawitacyjną. Zwraca się uwagę również na zmagazynowaną energię, taką jak płynne lub gazowe substancje chemiczne, a nawet nagrzane do skrajnej temperatury powierzchnie i sprzęt, który może spaść, powodując przy tym uszkodzenia. Na podstawie lokalizacji punktów odcięcia energii dobiera się narzędzia służące do zablokowania urządzenia.

Dostępne rozwiązania

Zajmujące się wdrażaniem tego typu systemów firmy oferują szereg rozwiązań dopasowanych tak do charakterystyki konkretnych branż, jak i do poszczególnych typów maszyn. W układach lockout często wykorzystuje się standardowe kłódki, za pomocą których można w łatwy sposób zabezpieczyć poszczególne punkty izolacji energii. Towarzyszą im przywieszki informujące o trwającej konserwacji. Ważne jest rozplanowanie oraz rejestracja kluczy służących do zdejmowania blokad. Każdy pracownik powinien zyskać dostęp do konkretnych, przypisanych do jego stanowiska kluczy. Dzięki temu minimalizuje się ryzyko występowania wypadków. Zdecydowana większość firm wdrażających systemy lockout/tagout oferuje kilka typów kłódek różniących się charakterystyką, w tym modele przeznaczone do użytku w konkretnych warunkach.

Oprogramowanie i szkolenia

Obecnie wykorzystuje się także nowoczesne rozwiązania, takie jak zainstalowanie na firmowych komputerach oprogramowania umożliwiającego kontrolę systemu. Dzięki temu pracownicy mogą w bezproblemowy sposób sprawdzić, które punkty izolacji energii pozostają zablokowane. Aplikacje ułatwiają także drukowanie wykorzystywanych w systemie oznaczeń. Ostatnim, niezwykle ważnym elementem systemów lockout/tagout są szkolenia kadry. Każdy pracownik powinien zostać zaznajomiony z obowiązującymi regulacjami, a także dokumentacją określającą sposób obchodzenia się z konkretnymi, konserwowanymi maszynami.

System lockout/tagout to nowoczesne rozwiązanie umożliwiające zwiększenie bezpieczeństwa w zakładzie pracy. Poniekąd wpływa on także na zwiększenie wydajności pracowników – czytelne określenie, które maszyny są konserwowane, ułatwia zorientowanie się w dostępności sprzętu, a co za tym idzie, przyspiesza pracę w okresach wyłączenia części urządzeń z użytku. Tego typu rozwiązania powinny być wdrażane w każdym miejscu pracy.