Zielona transformacja to obecnie hasło, które dotyczy niemal każdego segmentu ludzkiej działalności. Nic dziwnego, bowiem w obliczu ekologicznej katastrofy nawet drobne zmiany nie pozostają bez znaczenia. Omawiany w dzisiejszym artykule obowiązek raportowania ESG bez wątpienia nie należy jednak do reform, których można określić mianem niewielkich. Wręcz przeciwnie, to kluczowa dla europejskiej, a wkrótce także światowej legislatywy kwestia, która w znaczący sposób wpłynie na funkcjonowanie wszelkiego rodzaju firm i spółek. Raportowanie niefinansowe ESG już wkrótce stanie się standardem obowiązującym niemal wszystkich inwestorów. 

Raportowanie niefinansowe ESG – czym tak naprawdę jest

Skrót ESG rozwija się jako: enviromental social governance. Oznacza to, że raport ESG możemy określić mianem sprawozdania dotyczącego środowiska naturalnego, społecznych aspektów działalności oraz zarządzania. Raport tego typu powinien dostarczać odpowiednim podmiotom informacje o niefinansowych kwestiach dotyczących funkcjonowania firmy. W praktyce  przygotowanie raportu ESG wymaga opisania firmowych praktyk obejmujących takie kwestie, jak np. praktykowanie w przedsiębiorstwie rozwiązań mających na celu ochronę środowiska bądź regulacje kwestii pracowniczych.

Obowiązkowe raportowanie ESG – jakie są jego podstawy prawne?

Podstawą prawną wymuszającą wdrożenie przez firmy systemu raportowania ESG jest opracowana i zaimplementowana w październiku 2014 roku unijna dyrektywa NFRD dotycząca ujawniania informacji niefinansowych i dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy. Od 2024 roku zostanie jednak ona w pełni zastąpiona przez dyrektywę o sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju CRSD, czyli Corporate Sustainability Reporting Directive. Co prawda wyżej wymieniona została opublikowana już 16 grudnia 2022 roku, jednak trzystopniowy harmonogram zastosowania nowych obowiązków przez jednostki sprawia, że pierwsze podmioty są zobowiązane do przedstawienia raportów dopiero właśnie w 2024 roku.

Obowiązek raportowania niefinansowego – kogo będzie dotyczył?

Unia nie spieszy się z tym, żeby wdrożyć ESG – dyrektywa będzie przyjmowana stopniowo. Dlatego początkowo obowiązkowe raportowanie danych niefinansowych od 2024 roku będzie dotyczyć wyłącznie największych, zatrudniających ponad 500 osób firm. Ponadto przedsiębiorstwa te muszą spełniać jeden z dwóch wymogów finansowych: powinny one osiągnąć 85 mln zł sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub uzyskać 170 mln zł przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy. Od 2025 roku raportowanie niefinansowe ESG będzie obowiązywać pozostałe duże spółki, czyli te zatrudniające ponad 250 pracowników. W przypadku średnich i małych firm dyrektywa CSRD zacznie obowiązywać dopiero od 2027 roku. Od tego momentu każda nowa spółka, niezależnie od tego, czy jest notowana na giełdzie, będzie zmuszona przygotowywać swój raport ESG.

Wskaźniki ESG – czym są?

Wskaźniki ESG to, najprościej rzecz ujmując, kryteria dotyczące ilościowych lub jakościowych aspektów prowadzenia działalności. W przypadku środowiska jest to na przykład zużycie energii, monitorowanie i redukowanie ilości produkowanych zanieczyszczeń oraz odpadów, czy wszelkie działania podejmowane w celu redukcji emisji gazów cieplarnianych. Z kolei jeśli chodzi o kwestię społeczną, to wskaźniki ESG stanowią takie zagadnienia, jak choćby równość wynagrodzeń, rotacja zatrudnienia, rodzaj oraz ilość szkoleń przeprowadzanych dla pracowników, a także działania związane z przestrzeganiem BHP. Wskaźniki ESG dotyczą też kwestii ładu korporacyjnego – w tym przypadku mowa m.in. o regulacji struktury zarządu, polityce ochrony danych osobowych czy przestrzeganiu kodeksu etyki pracy. Zapoznanie się z charakterem wskaźników w znaczący sposób ułatwia dobre praktyki raportowania ESG.

Opracowanie strategii ESG – dlaczego jest ważne?

Przedsiębiorcy powinni zdać sobie sprawę z tego, jak istotne są kwestie ESG. Oczywiście kraje objęte unijną dyrektywą są zobowiązane ukarać sankcjami firmy, które nie czują potrzeby raportowania ESG i zwyczajnie nie wdrażają tego typu praktyki. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że zarządzanie ESG i dostosowywanie swojej działalności do kryteriów wyznaczanych przez czynniki ESG, podnosi atrakcyjność marki w oczach konsumentów, a ponadto pozwala chociażby zmniejszyć koszty działalności. Działania takie jak optymalizacja zużycia energii i wody, a także rozsądna polityka zarządzania odpadami pozwalają sporo zaoszczędzić. Właśnie dlatego opracowanie strategii ESG może stanowić istotny, pobudzający działalność do rozwoju i niwelowania strat finansowych czynnik. Sprawozdanie z informacji niefinansowych jest zdecydowanie łatwiejsze do wykonania po wdrożeniu odpowiedniej metodyki.

Konsultacje ESG dla firm – czy warto z nich korzystać?

W obliczu nieuchronnie zbliżających się wymogów, wielu przedsiębiorców może zdecydować się na skorzystanie z usług firm, które pomagają przygotować organizację do raportowania niefinansowego. Własnoręczne dostosowanie działalności i sporządzenie raportu jest problematycznym i czasochłonnym zadaniem, dlatego jak najbardziej warto korzystać z fachowych ekspertyz. W Polsce powoli zaczynają powstawać agencje zajmujące się przygotowywaniem strategii i raportu ESG dla klientów. Uzyskane przy ich pomocy dane ESG nie tylko przydają się w kontekście składanego raportu, ale też pozwalają usprawnić funkcjonowanie firmy i wykryć potencjalne nieprawidłowości. Spółki oceniające kwestie ESG wykorzystują tzw. ratingi ESG, w celu przygotowania do raportowania niefinansowego.

Ratingi ESG – czemu służą?

Ratingi ESG stanowią uniwersalne i powszechnie stosowane narzędzie pozwalające zmierzyć efektywność i ryzyko danego przedsiębiorstwa w obszarze środowiskowym, społecznym i ładu korporacyjnego. Najprościej rzecz ujmując, ratingi ESG są po prostu sposobem na przedstawienie w mierzalny sposób zagrożeń bądź potencjału danego podmiotu w kwestii ESG. Właśnie dlatego firmy, które przygotowują dla klientów wytyczne do raportu ESG, określa się mianem agencji ratingowych. Oczywiście każda z nich posiada własną metodologię pozyskiwania i analizy danych. Oznacza to, że nie istnieją uniwersalne ratingi ESG. Kwestia ujednolicenia metody oceny, pozyskiwania i interpretacji danych jest jeszcze rozpatrywana przez Unię Europejską.

Standardy GRI – czego dotyczą?

Zdecydowanie najpopularniejszym obecnie systemem mającym ułatwić raportowanie zrównoważonego rozwoju ESG są standardy GRI. Te międzynarodowe, tworzone przez Global Reporting Initiative normy mają na celu ujednolicenie i ułatwienie bez wątpienia trudnego zadania, jakim są przygotowania do raportowania niefinansowego, a także jego wystosowanie. GRI wprowadza wymóg przestrzegania 8 zasad raportowania – to konkretna metodyka wdrożenia raportowania ESG, która znacząco ułatwia przygotowanie końcowego sprawozdania. Zasady, których należy się trzymać według GRI to: dokładność, zbilansowanie, przejrzystość, porównywanie danych, aktualność i weryfikowalność informacji, a także stosowanie danych zawierających kontekst zrównoważonego rozwoju oraz ich kompletność.

ESG greenwashing – jak mu zapobiegać?

Niestety, część firm stosuje nieetyczne praktyki, które mają na celu uzyskanie aprobaty potencjalnych klientów. Jedną z nich jest dotyczący ESG greenwashing, czyli wykorzystywanie przyświecających idei ESG wartości, by ocieplać swój wizerunek. To dość popularna na przestrzeni ostatnich lat praktyka – spółki utwierdzały klientów, także tych potencjalnych, w przekonaniu o tym, że dokładają swoją cegiełkę, przykładowo do walki z globalnym ociepleniem, równocześnie kultywując nieetyczne praktyki. Na szczęście problem ten zostanie zapewne zażegnany z chwilą, gdy sprawozdanie z informacji niefinansowych zostanie objęte dozorem Unii.

Obowiązkowe raportowanie ESG – nadzieja na lepszą przyszłość czy przykry obowiązek?

Rozwój raportowania ESG postawił część firm w nieciekawej sytuacji wymuszającej wdrożenie istotnych zmian w działalności. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że dobre praktyki raportowania ESG mogą faktycznie przyczynić się do poprawy sytuacji, zarówno w kontekście ekologii, jak i funkcjonowania na rynku. Same firmy bez wątpienia odczują, że wprowadzanie zielonych praktyk pomaga uciąć koszty związane z poborem energii, a rozpatrywanie społecznych aspektów działalności wpłynie pozytywnie na morale pracowników. Dlatego też z całą pewnością można stwierdzić, że rozwój raportowania ESG to pozytywny impuls do zmian dla wielu branż. Przyszłość to raportowanie zrównoważonego rozwoju!

Źródła:

https://www.gov.pl/web/finanse/dyrektywa-o-sprawozdawczosci-przedsiebiorstw-w-zakresie-zrownowazonego-rozwoju-juz-opublikowana
https://www.pwc.pl/pl/case-studies/raportowanie-esg-jak-polscy-liderzy-wyznaczaja-droge-do-zielonej-transformacji.html
https://rpms.pl/raportowanie-niefinansowe-esg-czego-dotyczy-i-kogo-obowiazuje/
https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/zarzadzania-procesami-i-strategiczne/articles/esg-ratingi-jak-sie-przygotowac-jaka-daja-wartosc.html
https://forum.wnp.pl/zielona-firma/esg-czyli-biznes-od-nowa,701055.html
https://www.parkiet.com/esg/art38125721-rating-esg-czyli-drogowskaz-do-zrownowazonego-rozwoju-firmy
https://kpmg.com/pl/pl/blogs/home/posts/2023/01/standardy-gri-jakie-zmiany-obowiazuja-od-stycznia-2023-esg-blog.html