Postępujące zmiany klimatyczne są faktem i mają wpływ na różne dziedziny życia. Wymaga to dostosowania się do nowych okoliczności, aby wszelkie komplikacje były jak najmniej uciążliwe. W szczególnym położeniu znajduje się tu branża logistyczna. Z jednej strony, wpływ zmian klimatycznych na jej funkcjonowanie, jest bardzo istotny. Z drugiej strony, również logistyka w dużym stopniu wpływa na postępujące zmiany klimatu. W tej sytuacji trzeba znaleźć balans pomiędzy realizacją swoich zadań, zielonym transportem a dostosowywaniem się do nagłych i ekstremalnych zjawisk pogodowych. 

Globalne ocieplenie niesie za sobą katastrofalne skutki dla całej planety. Powoduje też liczne anomalie pogodowe. Niezapowiedziane opady śniegu, ulewne deszcze skutkujące powodziami, sztormy, długotrwałe upały, susze, huragany, gwałtowne burze i nagłe mrozy – to tylko przykłady zdarzeń, które mogą przerwać łańcuch dostaw. W takim wypadku produkty nie są w stanie dotrzeć lub docierają z dużym opóźnieniem do końcowego klienta. Jeśli chodzi o żywność, skutkiem może być nawet głód ludzi zamieszkujących dany obszar. Dlatego właśnie logistyka, rozumiana jako proces obejmujący planowanie, realizację przepływu towarów oraz kontrolę, stoi przed coraz trudniejszymi wyzwaniami.

Wpływ konkretnych zjawisk pogodowych na logistykę

Logistyka korzysta z wielu środków transportu. Na lądzie będzie to głównie kolej oraz pojazdy poruszające się po drogach. Towary transportuje się jednak również szlakami wodnymi oraz z użyciem lotnictwa. Czasem przy realizacji pojedynczego zadania konieczne jest wykorzystanie wielu środków – łańcuch logistyczny bywa długi. Tymczasem każde drobne jego zakłócenie ma wpływ na dalszy przewóz produktu i wiąże się z ogromnymi kosztami. A niektóre kontrakty wymagają ekspresowej realizacji. Optymalizacja transportu to czasochłonne i wymagające zajęcie, a cały plan może stać się nieaktualny w wyniku pojedynczego zdarzenia pogodowego.

Upały powodują nierzadko przerwy w dostawach prądu i ograniczenia produkcji, co zmniejsza dostępność potrzebnych artykułów. Brak energii elektrycznej to w wielu przypadkach również przerwa w funkcjonowaniu transportu kolejowego. Susze w znacznym stopniu są w stanie ograniczyć rzeczny przewóz towarów z wykorzystaniem barek. Takie sytuacje miały już miejsce na rzece Ren, która przepływa przez Niemcy i Holandię. Podnoszenie się poziomu oceanów spowoduje z kolei trwałe zalanie niektórych terenów i zniszczenie infrastruktury transportowej. W dłuższej perspektywie zmiany klimatyczne doprowadzą również do niedostępności produktów, zmian lokalizacji upraw roślin czy nawet w umiejscowieniu zakładów przemysłowych. Na to wszystko logistyka również musi się przygotować.

Zielona logistyka

Transport to niezwykle ważna branża. Odpowiada ona jednak globalnie za dużą emisję dwutlenku węgla, co ma bezpośredni wpływ na postępujące zmiany klimatyczne. Dlatego firmy logistyczne mają tu szczególną rolę do spełnienia. Wprawdzie nie cofnie się tego, co już jest. Można jednak ograniczyć dalsze emisje w przyszłości. To właśnie główne zadanie zrównoważonej logistyki. Jego realizacja wymaga jednak zmian na każdym etapie łańcucha dostaw. Co istotne, pozwala to osiągać firmom znaczące korzyści długoterminowe – zarówno wizerunkowe, jak i finansowe. Na początek potrzebne są jednak kosztowne inwestycje w nowoczesne, innowacyjne i ekologiczne technologie.

Dekarbonizacja logistyki wymaga różnorodnych działań w tym samym czasie. Przede wszystkim to wymiana floty pojazdów na elektryczne. Istotna jest też ich ładowność. Również transport morski może być zeroemisyjny. Korzyści dla środowiska przynosi także optymalizacja procesów pakowania oraz załadunku czy zasilanie magazynów i centrów dystrybucyjnych odnawialnymi źródłami energii. Już obecnie firmy logistyczne wdrażają nowe strategie ograniczające ślad węglowy. Wśród nich należy wymienić dostosowanie logistyki wstecznej czy cykliczne łańcuchy dostaw. Inne trendy to łączenie obciążenia, niemarkowe schowki na paczki, transport nocny, a także małe pojazdy bezemisyjne na ostatnim etapie trasy.

Zarządzanie łańcuchem dostaw w kontekście zmian klimatycznych

Z powodu zmian klimatycznych liczba czynników, które muszą brać pod uwagę firmy logistyczne, będzie rosła. Część z nich pozostanie jednak nieprzewidywalna. Dlatego zarządzanie łańcuchem dostaw będzie coraz trudniejsze i bardziej wymagające. Cyfryzacja i automatyzacja procesu na podstawie analizy licznych danych jest tu pomocna. Zwiększa bowiem elastyczność i gotowość na szybkie zmiany w łańcuchu logistycznym. Dynamiczne przydzielanie tras, zbieranie informacji z procesu na każdym jego etapie, wirtualne symulacje, stała optymalizacja, analiza własnego śladu węglowego – to nieuchronne elementy logistyki przyszłości.

Istotna jest również stała ocena ryzyk klimatycznych i minimalizowanie ich wpływu na proces logistyczny. Odporność na zakłócenia stanie się w pewnym momencie najważniejszym kryterium konkurencyjności. Jedna ze strategii to lokowanie produkcji oraz źródeł dostaw jak najbliżej ośrodków popytu. To zwiększa szanse na dotrzymanie terminów bez względu na anomalie pogodowe, a przy okazji obniża się w ten sposób również koszty samego transportu. Operatorzy logistyczni muszą rozumieć wiele współistniejących procesów i być przygotowani na różne komplikacje oraz mieć alternatywne rozwiązania. Na szczęście do pomocy otrzymają wsparcie sztucznej inteligencji, która przeanalizuje dostępne opcje z dużo większą precyzją i szybkością.